„გურამ ასათიანი – მეოცე საუკუნის გამოჩენილი ლიტერატურისმცოდნე და კრიტიკოსი, რომელმაც უარყო ხელისუფლების მიერ დანერგილი სოცრეალიზმის პრინციპები და სათავე დაუდო ახალ ქართულ ლიტერატურულ კრიტიკას. მისი მონაწილეობით აღდგა ლიტერატურის კვლევის ის ტრადიცია, რომელსაც ილია ჭავჭავაძე იცავდა – რომ „კრიტიკა არის განხილვაც, განჩხრეკაც, გარკვევაც, გარჩევაც და დაფასებაც ერთად“.

 

ლაღი, ელეგანტური, არტისტული, ჭკვიანი, სიცოცხლით სავსე – ასეთი იყო გურამ ასათიანი ცხოვრებაში და ასეთი იყო ლიტერატურაშიც. წერდა ნათლად, გასაგებად და ისე საინტერესოდ, რომ ნაცნობ თემასაც კი ახლიდან აღმოგაჩენინებდა. მასში იყო ისეთი რამ, რასაც ნათელხილვის უნარს უწოდებენ – საგნებს თითქოს შიგნიდან, შინაარსიდან ხედავდა.

 

ამის დასტურია მისი გახმაურებული შრომები „სათავეებთან“ და „როგორ უყვარდათ საქართველოში“, აგრეთვე წერილები XIX საუკუნის ქართული ლიტერატურის კლასიკოსებისა და თავისი თანამედროვე მწერლების შემოქმედების შესახებ. მაშ, ასე: ნაცნობი სახეები და თემები სხვა კუთხით, ახლიდან, ახლო თვალთახედვით“, – ივანე ამირხანაშვილი