ყრმაო...

 

1.

 – აჰა, მოგიჭრი ჯოხს, წამო, ვიაროთ,

ლაპარაკით გზა გავახანოთ.

ჩემზე ჭკვიანი არც მე ვარ და,

ნურც შენ იქნები შენს თავზე ჭკვიანი,

– ეს გაგვასწორებს.

ასეთი წესი რომ გვექნება,

მშვიდად ვივლით.

არც სავსე ვარგა ადამიანი, არც ნაკლული.

სავსე დაგეღვრება, ფეხებს დაგისველებს,

ნაკლული კი ყანყალით გაგტანჯავს.

კარგი ვთქვათ და კარგი ვიხსენოთ, ეს შეგვინახავს.

თუ მე მნახე პათეტიური, შენ იყავი ირონიული,

ეს შეგვინარჩუნებს კეთილგანწყობას და არ დაგვაშორებს.

თუ მე ბევრი დავინახე, შენ იყავი ნაკლებგამრჩევი.

ჩვენ-ჩვენს ნიჭებს, რაც თან გვახლავს,

ნურც დავმალავთ, ნურც გამოვაჩენთ.

სასწორის თეფშებივით ნუ ვიქნებით:

ადამიანები ვართ და არა ნაკლის მწონავები.

 

– აჰა, მოგიჭერი ჯოხი,

აქეთ თხილები იცის გზის ნაპირებზე.

ტყე ტყეა, მაგრამ აბა მოატარე თვალების ფუნჯი, –

იგრძნობ, რამდენად იქ აღმოჩნდები...

– აჰა, გაიხედე, ხე ქერქს იცვლის ჩვენ კი ტანსაცმელს.

ყველაფერი სიშიშვლით არის შემოსილი, ჩვენ კი სამოსით.

– აჰა, გზაზე მდინარე მოგვყვება, ჩაარჭე ჯოხი და გადაევლე.

ჭრელი ძროხების ნახირი ძოვს, ძაღლები არ მიგვაკარებენ.

– აჰა, შემოვსხდეთ ჯოხებზე, უნდა გავჭენდეთ,

სოფელია, ხალხი მიჯგუფულა, მტვერი მივაშალოთ,

რაკი ნისლი არ შეგვიძლია.

– აჰა, ზღვა გვაქვს გადასალახი, დავვედროთ ჯოხებს.

– აჰა, ცამდე აშვერილა დიდი ქალაქი, ქუჩაში არ გაგვატარებენ,

თავზე მოვექცეთ, ადრე ჩიტის საფრენი ერქვა. 

 

სინამდვილე ოთხმოცი წლის კაცსაც ისევე უფარავს წარსულს,

როგორც რომ რვისას,

არ აშენდა კაცში მებადური, რომ შევიდეს და სტყორცნოს ბადეები.

შერჩევით ვერ შეხვალ წარსულში,

ისე არაა, რომ ცალკე კალმახი იყოს, ცალკე ღორჯო.

ადამიანს არც ერთი ასაკი არ იმახსოვრებს,

არც ერთი ასაკისთვის არაა კაცი გამონაკლისი.

 

როგორ უნდა შეხვიდე წარსულში?

– თხზვით, სხვით აბა, რითი!

მარტო სიტყვაშია კაცი, ნახატში კი მისი მსგავსება!

გინდა ორმოების მთხრელი იყოს,

მსგავსებით ამოდის თავის ასაკიდან,

ნაწერში კი ერთი არის, სხვადასხვა ტყავით.

ადამიანი ერთს აირჩევს მთელი წარსულიდან,

იმ ერთიდან მიჰყვება ძაფებს.

 

აჰა, დავეჭიდე და გამოვდგი გარეთ სახლი.

გავაჩინე დედაჩემი, ბებოჩემი, ჩემი თავი,

ესენია ჩემი წარსული,

დანარჩენი ისეა, როგორც მეორე ოთახი – სახლში.

ტახტი იქ არ დგას.

 

ასე, ჩემსავით ყოველ დილას სიცოცხლისგან გაკვირვებული, ძნელია იყოს, ძნელად, რომ მერე აღარაფერი არ აკვირვებდეს,

ტაშტის ყირაც კი.

კარგად რომ ხარ, მეორე წუთია ძნელი.

                        

2.

ყრმაო,

მე და დედაჩემი მიწიერით სულ ვტყუვდებოდით.

არადა პურზე და წყალზე ვიყავით,

რაც პირველი მიწიერია.

მაგრამ მიწიერით სულ ვტყუვდებოდით.

ეტყობა, მეტი გვერია ნავთი და ნაღვერდალი მითიური წინაპარისა,

რომელიც ფარულშია, საქონლის ფშვინვასავით.

 

– არ შეიძლება უკეთესი ყავა ვსვა?

– არ შეიძლება!

გემო არ არის შენი საქმე.

 

 

3.

ჭიხვინით ჩაიგრიალეს ყელში ნაღამური წყლის ავსულებმა,

კვიცებივით თავის ნებაზე...

 

ძირს დავარდნილი თაფლიანი პური აღარ გამოდგება,

ტყუილად დაჰყურებ.

თვალი, ერთ გახედვაზე ისე დაიხუნძლება,

შველა დასჭირდება,

ყური იფართოებს ორმოს, რომ ხმები ჩატიოს...

უმცირესი სიტყვიერებაშიღაა შესაძლებელი.

 

თვალმა შვა შური და ყურმა ჯიბრი.

ისტორია ითხრობს, რომ შური და ჯიბრი მირონსაც ვერ დაუჭერია,

და-ძმა, ცოლ-ქმარი, მამა-შვილი – ყველა ორი

ამ წესსა მონებს.

ბევრს ემორჩილება ადამიანი, რაც არ ახარებს,

ადამ და ევამ სხვა თავის გვერდით არ დაიხატეს,

თითქოს იყვნენ ბოგანოები. 

 

– აგე, ქალებმა მთა გახვრიტეს, ჩემკენ ყურებით,

რომ ვიჯექ ხის ძირს

და ერთი ფერის წინდებს ვარჩევდი,

რომ სხვადასხვით ქალებთან მეანცა –

იცოდე, ყრმაო, ქალი უთუოდ შეგეწევა, თუ გულს მოუგებ.

მიტომაც, მთელი ღამე კართან მისხედან,

რადგან მხოლოდ ჩურჩულისა სწამთ.

 

იცოდე, ყრმაო, ქალს არასდროს არ მიეძალო,

თანაბარი ძალით შეები,

ჭარბი თუ გაქვს, მტერი იშოვე.

 

იცოდე, ყრმაო,

ქალს თუ სურვილი აქვს,

ჯარში რომ იყო, ყაზარმაში რომ გეძინოს,

გადმოაბოტებს საწოლებს და შემოგიწვება –

შინ მოპარულ არყიან მინას თან მოიყოლებს

და ჩაიძინებთ ვარდებივით, ვიდრე მზე გამხელთ.

მე კი, ყრმაო,

რაღა დროს ჩემი ქალია, ყრმაო,

რაღა დროს სითბოა, ჩემთვის, ყრმაო,

ჩემს კედლებში ქარიც ხმასავით ატანს,

და თოვლსაც შემომაშლის მკლავზე მიწოლილს,

რომ მიხილოს დილას ჭაღრიანი, –

სადა ვპოვებ ამ ყინვაში ქალს, აგურივით ცხელი რომ იყოს.

 

ხალხი თავის შიგნით არ შეგახედებს, შენსას კი გაიტანს  –

იცის, კაცის ბედი გარეთ რომ წყდება.

წინათ ბევრი მხნე ხმა იყო,

შენი თუ არ გქონდა, სხვისას გაიგებდი,

წინათ ცარიელი დახლები იყო, ეხლა სავსეა,

მხნე ხმა კი არა აქვთ.

 

ვერც ერთ კაცს ვერ აღწერს დახასიათება,

ბიოგრაფია ვერც ერთს აიწონის.

სჯობს, დაადგინო კაცის მეტაფორა,

და პირველ რიგში შენი დაადგინო,

ნახო, ის ნიშანი რისი ნიშანია,

რომ ვერ გაექეცი.

 

ხეს ფოთოლი უშრიალებს მცირე ნიავზეც,

ქარიშხალში ტოტებს ძალა უათკეცდებათ.

თავგადასავალით მარტო ნირს იცვლის კაცი,

მეტაფორას კი უცვლელს ინახავს –

ბეჭედია კაცობისა, ზოგისთვის – დამღა,

რა ქნას, რა უყოს?

 

ყრმაო,

განსაკუთრებულად სწორი აზრი – ღმერთს მიეწერება.

ასევე განსაკუთრებულად შეუძლებელი,

განსაკუთრებულად უბრალოც ასეა.

ეს იმისთვის, რომ ცოდნას კი არ უცადოს ადამიანმა,

არამედ გაიგნოს გზა თავის ალღოთი –

უსწავლელ ცოდნით.

 

ყრმაო,

ბეწვის ხიდი იმას ჰქვია, რომ ფოკუსია

და ცხოვრება იმისგანაა, რომ ფოკუსია

და, რომ, ზოგჯერ, ყველანაირი ფოკუსი – ყველანაირ ყველაფერს სჯობია,

– აუცილებლად!

 

ყრმაო,

ფისს რომ იზამ, ზოგჯერ შეგიძლია ხელები არ დაიბანო,

მაგრამ, ყაყას რომ იზამ, – აუცილებლად.

ყრმაო,

ქალი ყველა მასწავლებელია, თავის ბუნებით,

მაგრამ სიტკბოს ერთისგან ისწავლი,

– არ დაუვიწყო,

ნუ დაცხრები მოქრთამულობით,

ფხანა ნუ მიგრულავს,

ქალი ყოველი თავის ნიჭით დაგეჭიდება.

ამოიბეჭდე, რომ არავის მისცე შენიშვნა,

ამოიბეჭდე, რომ არავის არ დაავალო,

ამოიგდე ბებრული ჩვევა.

 

ზოგი ეკალს ტკბილად ამოგაცლის,

რადგან ეკალშია,

ზოგი ძირმაგარას ტკბილად გამოგირწყავს,

თვითონაც ტკბილია,

მოუსმინე, ვინც ცხოვრებაში იწვალა დიდხანს,

– შეიძლება რამე იცოდეს.

 

ცოდნის ზნე ესაა: – არ აბედენებს, ბავშვისგანაა თუ დიდისაგან,

ცოდნა ყველას წაეძიძგნება,

იმის გარდა, ვინც ბუნებით ისე ძუნწია, რომ ვერცკი კუკავს,

რადგან ყველანაირი გაღება მისთვის შეუძლებელია,

რის პატივადაც სჭირს შეკრულობა.

 

ყრმაო, ნახავ, შეესწრები,

ძუ და ხვადი ყნოსავენ ერთურთს,

სჩანს, მოგეწონება მათი ინტიმი

და თუ იმჟამად შეყვარებულიც ხარ,

გაიფიქრებ, გამოვცდიო, მაგრამ არ შეცდე,

მოერიდე პირუტყვების გამეორებას,

სიმარტივე არ იშოვება,

პირუტყვისთვის დისკომფორტი გაუგებარია.

 

ცოდვაა, ცხენს რომ პატრონს მოუკლავენ,

– სად უნდა წავიდეს, ოთხი მხარე არის.

 

ცოდვაა ენა, როა დამშეული,

დიალექტებმა რომ უნდა აწოვონ,

რომ უნდა იყუროს ოთხივე მხარეს.

 

უდროოდ დამაკებული პირუტყვი ქარშეტეულად მოიხსენიება,

ქარშეტეულის ნაშობი – ქარაბიჭაა.

გინახავთ ალბათ, კაცი ხალხს რომ გამოეგლიჯება

და გავარდება, ვინ იცის, საით.

ქარია ის კაცი იმ დროს.

გაკვირვებული ხალხი უხმოდ ერთმანეთს შეხედავს:

– ქარისგან არის!

იტყვიან მოშურნეები,

– ქარის ქარგაზეა! 

დაუმატებენ მოჯიბრეები.

 

ყრმაო,

შენ თუ არ გითხარ, დამრჩება და დამიობდება,

– მითოსში ვარ ერთგან აღბეჭდილი:

თურმე ცხრა მთას იქით ცოდნა ამდგარა სკამიდან,

– საითკენო, – უკითხავთ.

– ცხრა მთას იქით,

ცოდნას დანატრებული ბავშვია იქ, 8-10 წლისა,

რომ მივალ, 80 წლისა იქნებაო.

 

 

4.

ვინ დედისგანაა, ვინ მამისგან,

მე კი ქარისგან.

რომ შემეძლოს, ვიქნებოდი მე არავისგან

და მასუკან კი – არაფრისგან.

კალამს აღარ მოვძებნიდი

და ფურცელსაც აღარ მივიწევდი.

 

კაცი ყოველი დედისგან და მამისგანაა,

მე კი – ქარისგან.

ვახშამი ხვდებათ ხელუხლები, ჭიქა დაუცლელი,

ფიქრობენ: – დილის ცის ცვარს ლოკავს, საბრალო?

ნიშანი არა აქვს, პალტო არ აცვია –

დარჩა ხეზე, წინა საუკუნეში.

 

გავხედავ ქალებს, მუსიკას უკრავენ,

– ვის დავუწაწლდე? – თავსა ვკითხავ,

ჩამოვუვლი, მამალივით ჩამოვუ-კრუშ-კრუშებ,

ვნახავ, ქარი სიძედ თუ მოინდომეს –

არც ტყუილი ვარ, არც უმისობა,

არც ნამდვილი ვარ, არც უმისობა...

 

გადავაქციე მთა, ქალაქი დაბლა დავწიე,

ვნახე ქალები –

შავი იყო შავის ადგილას, თეთრი – თეთრისას,

დავუტრიალდი, ბალახის თესლი ტანზე შეეყარათ,

კაბის კალთებს ისწორებდნენ სიცილით,

დავუტრიალდი მეორედ, მესამედ,

დავტოვე ქარშეტეულები...

 

ნეტა სახლი მომცა, რომ კარში გავიდე,

ნეტა ვიყო ადამიანი.

 

ზოგი კაცისთვის სიცოცხლე ალერგიულია,

ეტყობა, წარსულის ტრამვებმა ეს სახე მიიღო ამ ადამიანში. 

 

მცირე მაღლა როგორ აიტანოს – არ იცის კაცმა,

როგორ აზიდოს?

არსად არ არის, –

როგორ განადიდოს?

სახელი არ იცის,

როგორ დაუძახოს?

 

უმნიშვნელოსთვის

არც სახლი იყო დასაბამიდან,

არც სამარე –

რა სასაცილოა!

 

 

5.

ადამიანს ეჭვი ურჩევნია,

სიძულვილიც იოლი ასაწევია,

სიყვარული თვითონ უნდა შექმნა.

 

წამი მეტია, ვიდრე წუთი,

ვიდრე წელიწადი.

თუ რამეა წამის ტოლი – საუკუნეა,

ამასაც ვერ იტყვი თამამად,

რადგან იცი, რომ მთელი დრო ერთ სიტყვაშია,

 

მთელი ძალა, რაც კი არის,

მთელი არსებობა,

სამყარო, –

სადმე ნაფოტის ჩათვლით,

არც უარყოფაშია, არც თანხმობაშია,

არამედ სიტყვაში.

 

თავიდან დაბადება კაცისთვის ძნელია

და სიყვარული – მასზე უძნელესი.

 

სინათლე იმისთვისაა, რომ სწორი იხილო,

რომ იხილო – რა იყო,

ბნელში რომ ეძებდი,

მაგრამ ადამიანი გამოუცნობს არის მიწებებული

და ყოველი განათება გონებას უბნელებს,

როგორც კი ადამიანობას ერთისკენ მიაქცევს.

 

მცირე არ ჩანს ხელისგულზეც კი,

მის წინ ძალა ისეა, ვითომ არც გქონია,

რაც უფრო იმატებს კაცის ძალა,

მით უძლურია სიმცირის წინაშე.

 

შეუძლებელი მსგავსია მცირისა,

მხოლოდ სიტყვაშია და არსად სხვაგან,

ღმერთიც სიტყვაშია და არსად სხვაგან,

სიყვარულსაც იმიტომ არა აქვს სახე.

 

ადამიანისთვის წარმოსახვა – როგორც მეგობარი,

როგორც ძმა და თვისი:

კაცს რომ ადამიანობა მოუნდეს,

უნდა ცხოველად აქციო,

წესები უნდა დაუწერო.

 

ადამიანი ფხიზლდება არარაობაზე და ფეხმარდი ხდება მონობაზე,

თონესავით ამორბის ცხოველიდან,

არ აცლის, რომ ბოლომდის დაიწვას ცხოველი,

 

გრძნობს, რომ ადამიანში ბრძოლა არის დასაფასებელი –

გარეთ და შიგნით.

მეტის მშოვნელი – მეტია,

თავის წინაც და ისტორიისაც.

 

სამყარო რომ შეიქმნა, იქ არავინ იყო,

ზვავი რომ გატეხეს შეყვარებულებმა თავის ჩურჩულით,

იქ არავინ იყო.

ნუ შეგშურდება, ყრმაო, ჩემი,

სხვა გზა არ მქონდა!

უნდა მერბოლა,

უნდა ცხენიდან გადმოვვარდნილიყავ,

– განა სიყვარულში...

 

 

6.

ყრმაო, ტანჯვის კულტი ხელოვნების ბოლო კერპია,

რომელსაც წინ უდგამდნენ ხელზე მისაჩვევად.

ძველმოდურია ტანჯვა,

ლუკმასავით ცინიკურია,

ბავშვზე რომ გამოცადო, დანაშაულია,

ძაღლის წინაშეც კი.

 

თუმცა ძაღლმა არასოდეს იცოდა კერპი,

ხელოვნება კი ტანჯვის გზით ჰპოებდა სიხარულს,

რადგან წესი იყო...

ბევრი სიცოცხლისმოყვარე პოეტი ჭლექს ძალით ეძებდა –

გლოვა, მიჯნურისთვის ისე იყო –

როგორც სამკაული,

როგორც ღილ-კილოში – ვარდი.

 

განა შაშვი ტანჯვით იგალობს?

ნოემბრის თერთმეტში ხმა რომ გაეყინა,

რადგან დიდი სიცივე იყო

და მე დავიბადე მის გასათბობად...

 

ყრმაო, სამხიარულო ყველაფერშია,

თუ არა და, დასაცინი – თავზესაყარი...

 

ნუ შეგშურდება ყრმაო, გვირგვინისა,

ნახე, მკვდარი უგდია ძირში...

– როგორც ვარდი ვარდის ძირში,

თითქოს დაეძინა!

– რას ვიზამდი, რომ გამაცოცხლა?

– სულ თავ-ფეხზე ვითამაშებდი

(იყო ვარდის ხმა).

 

7.

პოეზია ყელისმოღერებით არ არის,

პოეზია ბღვერით არ არის,

კარგი, ცუდი – პოეზიამ არ იცის,

პოეზია ზნით არის,

გინდა კეთილი თქვი, გინდა ბოროტი,

– არა ხარ შენ ერთი რამის კაცი!

მეთქვა, რომ გამოვჩნდი.

 

პოეზია ალღოთია – უსწავლელ ცოდნით.

 

პოეტობა სურვილით არ არის,

ლექსის წერა ხელსაქმე არ არის.

 

მარტო გინებაშიღაა კაცი ალალი.

 

ადამიანი ბრუნდება ცხოველში.

 

 

8.

დიდი გალობა გავმართე, რაკიღა გათენდა,

ყოველთვის ბედნიერი ხარ, როცა მართალი ხარ – არავის წინაშე.

 

ადამიანს რა უნდა ბნელში,

დაბადებულს რა უნდა დედაში,

განა ამდენ გზას გამოივლიდა

მწარე ლუკმის მოსაგერიებლად?

 

დაიწყე კიბე, მეტი არ გინდა, არ ეძებო, არ გაიხედო, დაიწყე კიბე, არ შეჩერდე, არ დაითვალო, არც წარსულში ედგმება ფეხები, არც ღრუბელზე იქნება მიდგმული, კიბე მხოლოდ შენი იქნება, დაიწყე კიბე.

აიღე ეს ქაღალდის ფოთოლი, არ დაჭმუჭნო, ძარღვები არ დაუზიანო, არ წაიკითხო, შემოდე თაროზე, იმ წიგნებში, რომლებიც არასდროს გადაგიშლია. ყველა სახლშია ასეთი წიგნები, დრო რომ გადის, ყველა სახლი გადაუშლელი წიგნების მუზეუმი ხდება.

 

 

9.

ღმერთო, შენ, კურთხეული ხარ!

მალე იმდენ ქალს ვეყვარები, რომ სიზმრების ვალს გადავიხდი.

მალე იმდენ ლანდად ვიქცევი, რამდენიც ხეებს ჩრდილი აქვთ კუჟბაღში.

არასოდეს მშურდა კაცების საიდუმლოებები,

მერჩია ვყოფილიყავ საჭურისი,

რომ ქალებს არაფერი არ დაემალათ.

რომ აჩრდილივით მევლო კუჟბაღის ხეებში

და მიკრულ ლანდებს ზედ მივწებებოდი.

 

ლექსი არ არის ხელსაქმე,

ყრმაო,

სიცოცხლე დააფასე, გეხვეწები,

არ მიიღო, როგორც სწავლება,

სიცოცხლეს აკოცე შენში ყოველ წამს!

ყრმაო, ასოსთავის ჰიგიენა არ გამოტოვო.

 

 

10.

სჯობს, რომ პოეტი არ იცნობდეს ჭეშმარიტებას,

შავზე და თეთრზე რომ კითხავენ, ეტყვის – არ ვიცი.

 

რაც არ ვიცით, მეტია ქვიშაზე,

ქვიშას ითვლის პოეტი, რადგან მიწაზეა,

 

ასევე, გასაყიდად გამოტანილ ყოველგვარ საქონელს

თან უნდა ახლდეს განმარტება უწვრთნელ ყრმათათვის –

გამორიცხვის მეთოდით:

 

ლექსის წერა ხელსაქმე არ არის,

პოეზია არ არის ნევროზი.

 

პოეზია არ არის არავის წყალობა,

არც შთაგონებისა.

 

ლექსი არ არის ხელსაქმესავით გულგადასაყოლი,

ჩვევა რო აქვს კაცს და გრძნობას კი გადასჩვევია.

ხან მოცლას რომ ელის, ხან უცნობ დილას...

 

ძნელია, რომ ხარ  გაბოროტებული, სამშობლო ნაგინები გყავს, თავი მოძულებული, არც ნავი, არც სადმე გასაქცევი, არც ყმუილი, რადგან არც მგელი...

 

 

11.

საყვირი მარტო დილას გამოაქვთ.

არავინ არ შეგიცვლის დილას, რომ დალაგდე და თავიდან გათენდეს.

ამ დილას უნდა ჩადგე რიგში და მოიპოვო შენი იდენტობა, რომელიც წუხელ, ღამით დაკარგე.

ჩვენი ეროვნული იდენტობა პოეზიაა, ჩვენს ხასიათში თხრობას ცვლის მეტაფორა,  ასე ჩამოვყალიბდით.

ჩვენი მსოფლაღქმა მეტაფორულია, ჩვენ მეტაფორის ხალხი ვართ, ცხოვრებასაც, მხატვრულობასაც ჩვენ მეტაფორით ვძლევთ, ჩვენ არ გვიყვარს ხანგრძლივი თხრობა, ჩვენ არ გვიყვარს ეპოსი, ჩვენ გვიყვარს, როცა მეტაფორა აიჭრება ჰიპერბოლასთან, ანუ შეუძლებელთან და დაიტაცებს იქიდან რასმე. ეს არის უსწრაფესი წამი და უმოკლესი მანძილი, ადამიანის სიწრფელის ძალისა, რადგან მეტაფორის გარდა სიფლიდეა ყველაფერში, მეტაფორაში კი სიწრფელეა ადამიანისა და  ირონიული კეთილგანწყობა თანდაყოლილი თვალთმაქცობისადმი.

ჩვენი ადამიანი ხომ იმდენად მოუხელთებელია, რომ დიდში ვერ ეტევა და პატარაში კი ფომფლედ არის. ადამიანი ცვალებადობაშია! – ეს ვიცით და თხრობის არ გვჯერა, რადგან თხრობა ნელი და თანმიმდევრულია, ადამიანის ბუნება კი სწრაფი და არათანმიმდევრული. ეს ვიცით და ამიტომ არ გვწამს ხანგრძლივი არაფერი, არც გლოვა, არც ზეიმი.

ჩვენ ვიწყენთ ხანგრძლივში.

უფროს გრძნობას არ უყვარს უმცროსი გრძნობა. მოვა პატრონი, უფროსს არ შეხედავს და უმცროსს აიტატებს.

 

12.

მკვდარი ცოცხალზე აქტიურია, რადგან სულია,

პოეტი უფრო აქტიურია, ვიდრემდე სულია.

 

ხანდახან წერას გადადებს – მერე რაღა ქნას?

მომავალი – წერაშია,

წერის გადადებით მომავალს ატყვევებ.

მკვდარი უფრო აქტიურია.

 

ყრმაო, ქვეყანაზე ნუ გაავდები,

დედ-მამაზე, და-ძმებზე...

ნახე, ყველაფერი თვალთმაქცობაა –

ნაპოვნი ისე შემოგხედავს, თითქოს გელოდა.

ცუდად შრომაა და ცარიელ, საფლავის თხრასავით.

ჩვენში ისეთი გადაწიტება იცოდნენ, ბეჭედში აძვრენდნენ,

ყრმა რომ ვიყავ, მოვტაცე ჩემს ხალხს ეს საიდუმლო,

ცოტა ადრე რომ ცეცხლი მოვპარე...

 

განა ვისაც ვლოცავ, ცხვირწინ მინდა?

თავზე თმა ერთია, მაგრამ მანძილი ღერებს შორის სულ არის.

არაფერთან ყოფნა, შეუჯერებლად,

დროში დროსთან, ძილ-ღვიძილთან, სააქაო-საიქიოსთან,

არავისთან, არაფერთან, შეუჯერებლად...

 

13.

პოეზია არაა ღია ბარათი,

მეგობარი მეგობარს რომ ლექსივით მისწერს.

ხანჯალი რომ ჩაირტყა გულში, ხარაკირი რომ გაიკეთო,

ლექსი არ გამოვა –

დასრულებულს ლექსი არ იწყებს.

 

ყრმაო, სულ ასოცი ლექსია დასაბამიდან

და ერთიც არაა კაცის გამართული.

მინახავს, თავს რომ იგიჟიანებენ,

მაგრამ ლექსს ფიცით ვერ გამოწურავ,

ქერი უნდა, კარგა დაფორებული,

სვე უნდა, კარგ ჩრდილში ნახარი,

მჩნევიარე ძროხასავით შეფუთვა კარგა,

და კრიალა გულით ხარშვა, განთუ ავითა,

ალღოთი დუღება – უსწავლელ ცოდნით...

 

არამს უნდა დაუმალო,

ხანგრძლივი პროცესია და ყლუპი ერთი.

ალალს აჩვენო,

– მიყვარს ეს ოხერი ლუდვი! – იტყვის ალალად.

ანუ:

– საით მოგფიქრდა ასეთი ლექსი!

 

ამან არ შეგაკრთოს, ყრმაო,

ბარათაშვილს წერა არ აუკრძალავს,

დაიკვეხე, როცა მოგწყურდება.

ხოლო სხვის ლექსზე მოსული ნერწყვი კაცს არ დააღრჩობს.

ამიტომაცაა რომ დავვედრე:

– აცალეთ კაცს კვეხნა!

აცალეთ ლუკმა, გადააყლაპეთ,

კვეხნა ლექსის შემაქცევარია...

 

მახსოვს კაცი, სულ რომ ლექსი ეკერა პირზე,

მახსოვს კაცი, რითმებით რომ ლაპარაკობდა,

მე მახსოვს, მაგრამ სხვებს აღარ ახსოვთ

და ამაში მწარე აზრია, ყველასთვის საერთო.

 

არის რაღაც, რაც მცირეშია და დიდში არა,

ყრმაო, გეტყვი დასასრულ –

პოეტი, ზოგი ულაყია, ზოგი ჯაყვერი,

ანუ ცუდად დაყვერილი ხვადი ცხენი,

შეძლება რომ არა აქვს და სურვილი – გაუნელებელი.

ყრმაო, მეჯავრება ასეთი წყევლა,

რომ ჯაყვერს ლტოლვა აქვს და შეძლება არა,

მიუშვებს მდედრი და ვერ ახარებს,

ვერ დაიკვეხნის:

– სიძე მაშინ დამიწუნეთ, ლექსი თუ ვერ ვახარო-ო...

 

იყვნენ, ულექსოდ გამარჯვებასაც რომ არ იტყოდნენ,

იყვნენ, ლექსით ცინკილაობდნენ, ტანჯავდნენ ენას,

სიტყვას კარგი გამგონე უნდა –

უთუოდ ჩიტის მიბაძულობით,

სიტყვა სამყაროს შენათვალია,

მგლის ყმუილის მიბაძულობით...

ყრმაო, ბევრია, ის, რაც თვალწინაა,

საფარველდადებული კი ერთი არის.

ღმერთი ერთია და ბევრია მასზე ჭორი,

ადამიანიც ერთია, ყრმაო,  

აჰა, ჯოხი მოგიჭერი, წადი, ეძებე,

ყრმაო, სუნი და სული ერთია ძაღლისთვის,

შენთვისაც ასე,

ადამიანმა მიწაზე სუნი დააყენა,

სული ეცლება მიწას, ყრმაო, გახსენ ფანჯრები!

ყრმაო, ნუ ეძებ, თორემ ვერ იპოვნი,

შემთხვევას გზას ნუ დაუბორკავ, შემთხვევა – ღვთისაა,

სიტყვა ყოველი კი ზმნისაგან არის.

 

დოღში, ბოლო გზა რომ გასწორდება, გამოაჩენენ ხოლმე შოლტებს

ცხენის მხედრები

და დაღვედრებენ ზმნით, რომ იქნება ფრთები შეესხას,

რადგან სიტყვა სირცხვილთანაც ცილობაშია.

 

რადგან სიტყვა სულ პირველად იყო – შენათვალი,

ჯერ არ იყო კაცში შესული,

გმირი და მხდალი იყვნენ თავიდან

და მათ გასაყარზე, როგორც კლდის ნაპობში ამოზრდილი ხე,

იშვა პოეტი – გმირი და მხდალი, დაწნული კონა.

 

 

14.

ასაკი კაცისთვის ისევე თავმოსაწონებელია, თითქოს გაწვრთნილ ვეფხვს დაატარებდეს: – ნუ გეშინიათ, ხალხს არას გერჩით!

 

ასაკს ფეხებიღა აკლია, თანაც ოთხი, ამიტომ, ფრთები მისცა ღმერთმა: სადაც ვერ მივა, მიფრინდება.

 

– ხრუკუნას ავიღებდი ამ შემწვარი კარტოფილიდან, ცოტა წამწვარსავითს, მაგრამ იქნებ სხვებსაც ხრუკუნა უყვარს, ცოტა წამწვარსავითი... მაგრამ, იქნებ...

აი, ეს ნაკლებშემწვარს რომ ჰგავს... ესეც გემრიელია, იქნებ, ვინმეს სწორედაც ნაკლებშემწვარივითი უყვარს... იყოს, ვუყურებ ასე, თვალს გავიძღობ ტაფის ცქერით, სანამ სახურავს დახურავენ, დაველოდები.

 

მოდი, მოვეშვები ჩემს თავს, შინელივით მოვიშორებ, ჯოხი მაინც ხომ დავრჩები... აგე, ვინც უჯოხოა, ხელებითღა იშორებს ძაღლებს.

 

ადამიანში თანმიმდევრული არაფერია. სისხლიც კი, ძარღვებში როა, თავის ქვებზე ხტის, რომ კალმახმა აღმა იცუროს.

 

ერთხელაც ისე ამძღნერდება კაცი თავის თავზე, რომ ყველაზე სასტიკ ჯალათსაც გადააჭარბებს. – ბევრჯერ დამმართნია და შევეჩვიე.

 

ადამიანი განისწავლა მხეცებში,

ადამიანმა ბუნებაში ყველაფერს წაართვა ნიჭი.

დაკარგა თავისი

და წერს ახლა, ისე, რომ თავს ვერა ხედავს.

მე დავინახე და ზღვისხელად გული ამერია,

ორად გავიპე დედამიწასავით,

ისე დავმცირდი, რომ ბალახის ნამშიც ჩავიხრჩობოდი,

მაგრამ მოფრინდა წყალჩიტა და ამომაძრო ნისკარტის ბორწკალით.

 

ყრმაო, შენი გზა ადამიანია,

აჰა, მოგიჭრი ჯოხს, წადი და იამბე –

ავიწყდებაო, თუ გაიგე,

თუ დილით დაბანილი უკანანი საღამოხანს არ მემახსოვრა,

მასუკან მიტირე,

რადგან კაცისთვის უკანანიც სამეტყველოა

და ქვემეხის ხმამიბაძვით ფუხურა ჰქვია,

დანარჩენი კი, მარტოდენ სემანტიკაა...

 

ყრმაო, მიტირე უზრდელ სიტყვებისთვის,

მეცოდება, რომ ბნელში არიან,

რომ ენის მთელი ენერგია ცუდ სიტყვებშია,

რომ ჰიპერბოლა სახლობს კაცში

და რეალიზდება ცუდი სიტყვებით,

რომ გინებაშიღა არის ალალი...

 

ჩახვევა უმოკლესი მანძილია ადამიანებისა,

კოცნა უგრძელესი –

როგორც ზოგი რამ, რასაც სიზუსტე არ მოეძებნება.

 

 

15.

ყველაზე მტანჯველი ორი – ადამიანშია, როგორც ორგან დაყრილი საკენკი.

დაე, ყველა ესწრაფვოს თავის მაქსიმუმს,

დაე, სხვას ჩამორჩე, ყრმაო,

მაგრამ შენს მაქსიმუმს უნდა ესწრაფვოდე.

 

ადამიანი ვერ იხილავს თავის სიმცირეს,

გაზრდილი კი მზეს მოუჩრდილებს.

სხვას იმწამსვე შეამჩნევს კაცი,

თავის თავს კი მაშინვე კარგავს.

 

რატომ უმალავს ღმერთი კაცს თავის თავს?

ცხოვრების სიბრძნე კალენდრის ფურცელზეც ეტევა,

ღმერთის სიბრძნე კი ცაზეც არ ჩანს,

რაც არ ჩანს, სიდიდით არის დაფარული.

უდარდელი ამბობს რაც მოაგონდება,

დარდიანი ერთზეა დამდგარი.

ხალხი ერთმანეთს ედარება,

ბედნიერი კი უბედურს არჩევს.

ყველას,

ვინც კვდება და მიდის მწარედ:

– მეგობრებო, ნუ ტოვებთ მწარეს!

 

უაზრობა ძალიან მძიმეა,

კაცს ნიჭად ექცევა.

გამოივლის ვიღაც და დაგდებულ მწარეს აიღებს.

 

ვისაც სიმართლე აინტერესებს, ნაწერს ნუ ენდობა. კაცი ზეპირად უფრო

 მართალია, ვიდრე ნაწერში. ნაწერში სიტყვა სიტყვასთანაა, ზეპირში კი

კაცი – კაცის წინ.

 

სიცარიელე იმიტომაა ღვთისგან, რომ ადამიანი არ იყოს შებოჭილი.

ამიტომ, ახალი ვინმე, პოეზიისთვის რომ მოდის გაჭედილ სივრცეში, ადგილს მის

გარეთ და მის იქით ეძებს, რომ ცარიელში თავი დაიმკვიდროს:

 

სულ რომ წესიერებისკენ მოუწოდო თავს, დაიჩაგრები.

მარტომ უნდა თავი გაიბევროს,

– კაცო! – კი არ უთხრას თავს,

– კაცნო! – მიმართოს.

 

ჭეშმარიტება – გზაა უბირისა.

 

 

16.

რა კარგი იქნება რომ მოკვდე ხოლმე, ერთხელ კი არა, ათასჯერ ხოლმე, მოკვდე ხოლმე, ხოლმე, ხოლმე, დაგიტიროს ხალხმა ხოლმე, ტოლმა სწორმა, შვილებმა, ცოლმა, კვდებოდე ხოლმე უსასრულოდ, დილით, ღამე, ვახშმად, სადილად, უჭირველად, უხმაუროდ, არანამდვილად,

კვდებოდე ხოლმე რამდენჯერაც მოგინდება, იმდენჯერ ხოლმე, იმდენჯერ ხოლმე სადაც გინდა იმარხებოდე, რამდენიც ასო-იოგი გაქვს, იმდენ ადგილას, კარგი იქნებოდა რომ სიკვდილი იყოს ხოლმე – არანამდვილად.

 

საყოველთაო თამაში გვინდა, რომ იქიდან გამოირჩას პიროვნებები.

– გვინდა დიდი! – რომ გაიძახიან, თამაში გვინდა, რომ წამოდგეს დიდი.

 

სადაც ქალაქში შეხვალ, პირველად იკითხე:

– აქ მოიპოვება სიწმინდე სიცილით?

 

თავისუფლად გავქაჩავდი მზრუნველობამოკლებული ბავშვის როლს, მაგრამ ახლა ამის დრო არ არის.

ახლა ტყავი გადაჭიმული მაქვს მზრუნველებამოკლებულ მოხუცის როლზე.

 

ყრმაო, ნუ ეძებ თორემ ვერ წააწყდები.

წაწყდომა – შემთხვევის სახელთაგანია,

შემთხვევა – ღმერთის.

 

 

 

17.

უვარგისი ძალიან გამძლეა,

ჩვარი რომ გადააგდო გარეთ, ქვეყანას მოივლის, შენც კი შეგეყრება,

აბრეშუმი კი ტოტს შერჩება, ზედ სახლის კართან.

 

უვარგისი ძალიან გამძლეა,

სისულელით ნათქვამი თაობებს მოივლის,

ჭკვიანური კი პატრონს ვერ გაცდება.

 

უვარგისი ძალიან გამძლეა.

მიმოქცევაშია, რომ არ დაიკარგოს,

რომ ადამიანებს შეეძლოთ, რაიმე აჩუქონ.

 

ყრმაო, ხასიათი მაქვს დაკარგული ყელის მძივებივით,

უნდა ვიპოვო, ყრმაო, უნდა ავიკინძო,

რომ დანის ქვეშ აჭყვიტინებული ღორივით არ მომისწროს სიკვდილმა.

 

უსაქმურისთვის რა ხშირია შობა და ნათლისღება!

 

არის სამწუხარო სინამდვილეებიც:

ქალი, თუ არ გეხვეწება, არ გარგებს, ყრმაო.

სჩანს, ყველა იდეა მეტია საგანზე,

სჩანს, ქალის იდეა მეტია ქალზე

და რაკი ნაგავსაც ჰყავს მჩეჩელები,

ნაგვის იდეაც მეტია ნაგავზე.

 

ყრმაო, გეტყვი დასასრულის დასასრულისთვის:

პოეზია ჩემთვის გარიდებაა,

ზეპირ ყოფაშიც და საბნელოშიც.

 

წარმოიდგინე, ქალი რომ მრტო იდეა იყოს

და ერთი ნაჭერი არ ეკრას ხორცისა,

წარმოიდგინე, უხორცო სტრიქონი,

წარმოიდგინე, რა სულელი ვიქნები,

რომ აქ დავასრულო,

წარმოიდგინე, რომ არ ვიყო თვალთმაქცი.

 

ერთი სახლი ვიცი,

ფანჯრების წინ თუ ფრთხილად დადგები, უთუოდ რამეს გაიგონებ:

ოთხი წლის გოგო ბებიამისს ეუბნება: – საქორწინო კაბა მიყიდე, ოღონდ, ახლა,

რომ გავთხოვდები, კი არა!..

ეს დიალოგი კულტურების გზაგასაყარზეა, ბავშვს სულ უნდა, რომ იყოს თეატრი.

– თამაშია, ბებო, თამაში... ეუბნება ჩემს უზრდელ სიტყვებზე

და გრძნობს უპირატესობას და, თანაგრძნობასაც, ბებო რომ ძველშია.

ოთხი წლის გოგო ასეთია: ბრჭყვიალებს. სადაც გინდა იყოს, – ბრჭყვიალებს.

 

– დიდი ამბავი! ადამიანი უნდა ბრჭყვიალებდეს! – გინდ მცირე იყოს, გინდა დიდი.

დედაჩემიც სულ ბრჭყვიალებდა, მუქითაც ბრჭყვიალა იყო და ღიათიც – ბრჭყვიალა.

 

მე კი, ერთი სახლი ვიცი ისევ,

სანამ ფანჯრებს საღამოს ფარდებით შემოსენ, ვნახულობ ხოლმე:

ცეკვავს ხოლმე გოგო მაკნატუნას ჰანგზე,

მუსიკა ჩაესმის, ორკესტრს ხედავს,

დირიჟორი ჯოხს იქნევს, ვიოლინოები...

 

ნეტა იმ პატარა გოგოში მაარსა,

ღმერთო, შენ, კურთხეული ხარ!

როგორ ამოვეცალო თავს დი იმ გოგოში როგორ დავარსდე,

ღმერთო, ნეტა მქნა სამყაროში, ნეტა სამყარო ამ პატარა გოგოდ აქცია.

მაშინ ვენდობოდი, რომ თამაშია.